SKÁLD.IS

Konur skrifa um konur sem skrifa

Ingibjörg Haraldsdóttir

Ingibjörg Haraldsdóttir fæddist í Reykjavík 21. október 1942 og ólst þar upp.

Eftir stúdentspróf stundaði hún nám við Kvikmyndaskóla ríkisins í Moskvu og lauk Mag. art prófi í kvikmyndastjórn þaðan 1969. Hún starfaði sem aðstoðarleikstjóri við leikhúsið Teatro Estudio í Havana á Kúbu frá 1970–1975. Hún skrifaði og þýddi blaðagreinar, aðallega fyrir Þjóðviljann, meðan hún dvaldi í Sovétríkjunum og á Kúbu. Eftir heimkomuna til Íslands í árslok 1975 vann hún sem blaðamaður og kvikmyndagagnrýnandi á Þjóðviljanum um árabil.

Frá 1981 var Ingibjörg ljóðskáld og þýðandi að aðalstarfi, en fyrsta ljóðabók hennar, Þangað vil ég fljúga, kom út árið 1974. Ingibjörg gaf út sjö ljóðabækur, þar af tvær safnbækur, og hafa ljóð hennar verið þýdd á ungversku, þýsku, lettnesku, litháísku, búlgörsku, rússnesku, slóvakísku, ensku og Norðurlandamál.

Ingibjörg orti gjarnan um eigin reynslu en um leið orðaði hún líf og hugsanir sinnar kynslóðar kvenna. Í ljóðunum er hún orðvör og sagði oft meira en minna með fáum en vel völdum orðum. Yrkisefni Ingibjargar voru margskonar, meðal annars bernska, heimþrá, tilvistin, ástin, hverfulleikinn, óttinn við það karllæga og ofbeldi, andstæða við her og hernaðarbrölt. Þá orti hún oft um veruleika kvenna og sýndi gjarnan hversdagsleikann í nýju og óvæntu ljósi. Sum ljóðin fjalla um togstreitu þess að sinna barnauppeldi, heimilisstörfum, vinnu og að þrá að skapa og skálda. Hún orti einnig um lífið úti í löndum og eins hvernig það var að flytjast aftur heim og upplifa sjálfan sig sem útlending í eigin landi.

Eitt helsta stílbragð Ingibjargar er endurtekningin sem oft er studd af upptalningu. Hún notaði gjarnan óreglulega stuðlasetningu og jafnvel rím til að styðja við ákveðna hrynjandi. Þá eru mörg ljóða hennar ákaflega írónísk.

Ingibjörg var afkastamikill þýðandi, aðallega úr spænsku og rússnesku. Hún þýddi meðal annars skáldsögur eftir Dostojevskí og Búlgakov, fjölda leikrita eftir ýmsa höfunda og þýðingar hennar á ljóðum og smásögum spænsku- og rússneskumælandi höfunda birtust í tímaritum og voru fluttar í útvarpi. Hún hlaut ýmsar viðurkenningar fyrir ritstörf sín, meðal annars Ljóðaverðlaun Guðmundar Böðvarssonar, Íslensku bókmenntaverðlaunin, Menningarverðlaun DV fyrir þýðingu sína á Fávitanum eftir Dostojevskí og Íslensku þýðingarverðlaunin 2004 fyrir Fjárhættuspilarann eftir sama höfund. Þá var hún tvisvar tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs, 1993 og 2004.

Ingibjörg sat í stjórn Rithöfundasambands Íslands frá 1992–1998 og var formaður sambandsins frá 1994–1998. Hún var í ritnefnd Tímarits Máls og menningar frá 1977 og var aðstoðarritstjóri tímaritsins frá 1993-2000. Hún átti sæti í ritnefnd tímarits þýðenda, Jón á Bægisá.

Ingibjörg lést í nóvember árið 2016.

 

Heimild:

Silja Aðalsteinsdóttir, „Módernt raunsæi“, Íslensk bókmenntasaga V, ritstjóri Guðmundur Andri Thorsson, Reykjavík: Mál og menning, 2006, bls. 138-173, hér bls. 166-171.


Ritaskrá

  • 2009  Ljóðasafn
  • 2007  Veruleiki draumanna: endurminningar
  • 2002  Hvar sem ég verð
  • 1995  Höfuð konunnar
  • 1991  Ljóð
  • 1989  Nú eru aðrir tímar
  • 1983  Orðspor daganna
  • 1974  Þangað vil ég fljúga

Eftir Ingibjörgu liggja einnig fræðigreinar og ljóð í safnritum og tímaritum.

 

Verðlaun og viðurkenningar

  • 2010  Kjörin heiðursfélagi Rithöfundasambands Íslands
  • 2004  Íslensku þýðingarverðlaunin fyrir Fjárhættuspilarann eftir Fjodor Dostojevskí
  • 2003  Borgarlistamaður Reykjavíkurborgar
  • 2002  Íslensku bókmenntaverðlaunin fyrir Hvar sem ég verð
  • 2002  Riddarakross hinnar íslensku fálkaorðu: fyrir störf í þágu íslenskra bókmennta
  • 2000  Ljóðaverðlaun Guðmundar Böðvarssonar
  • 1988  Menningarverðlaun DV í bókmenntum fyrir Fávitann eftir Fjodor Dostojevski

 

 

Tilnefningar

  • 2004  Til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir Hvar sem ég verð
  • 1995  Til Íslensku bókmenntaverðlaunanna fyrir Höfuð konunnar 
  • 1993  Til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir Nú eru aðrir tímar
  • 1989  Til Íslensku bókmenntaverðlaunanna fyrir Nú eru aðrir tímar

 

Þýðingar

Þýðingar Ingibjargar

  • 2018  Fjodor Dostojevskíj: Hinir smánuðu og svívirtu (með Gunnari Þorra Péturssyni)
  • 2004  Fjodor Dostojevskíj: Fjárhættuspilarinn
  • 2004  Vasílij Sígarjov: Svört mjólk
  • 2001  Tomas Tranströmer: Sorgargondóll og fleiri ljóð
  • 2000  Fjodor Dostojevskíj: Djöflarnir
  • 2000  Anton Tsjekhov: Kirsuberjagarðurinn
  • 1998  Ivan Túrgenjev: Feður og synir 
  • 1997  Fjodor Dostojevskíj: Minnisblöð úr undirdjúpunum
  • 1994  Fjodor Dostojevskíj: Tvífarinn: Pétursborgarbálkur
  • 1993  Ljúdmíla Petrúshevskaja: Ódauðleg ást
  • 1992  Mikhaíl Búlgakov: Hundshjarta 
  • 1990-1991 Fjodor Dostojevskíj: Karamazovbræðurnir
  • 1989  Anatoli Rybakov: Börn Arbats
  • 1989  Mikhaíl Bulgakov: Örlagaeggin 
  • 1987  Anton Tsjekhov: Vanja frændi: atriði úr sveitalífinu
  • 1986-1987 Fjodor Dostojevskíj: Fávitinn
  • 1986  Fjöður Hauksins hugprúða og fleiri rússnesk ævintýri
  • 1984  Fjodor Dostojevskíj: Glæpur og refsing
  • 1982  Manuel Scorza: Hinn ósýnilegi
  • 1981  Mikhaíl Búlgakov: Meistarinn og Margaríta
  • 1980  Rancas – þorp á heljarþröm

 

Þýðingar á verkum Ingibjargar (í vinnslu)

  • 2002  Vart än det bär (John Swedenmark þýddi á sænsku)
  • 2001  Reykjaviki esö (Ferenc Mervel þýddi á ungversku)

 

Tengt efni