SKÁLD.IS

Tilnefningar til Maístjörnunnar voru kynntar í gær í Gunnarshúsi en Maístjarnan er sérstök ljóðabókaverðlaun, eingöngu veitt fyrir íslenskar og útgefnar ljóðabækur. Fjórar skáldkonur hlutu tilnefningar, þær Ásdís Ingólfsdóttir fyrir Ódauðleg brjóst, Eva Rún Snorradóttir fyrir Fræ sem frjóvga myrkrið, Gerður Kristný fyrir Sálumessu og Linda Vilhjálmsdóttir fyrir Smáa letrið. Auk þeirra var Haukur Ingvarsson tilnefndur fyrir Vistarverur og Sigfús Bjartmarsson fyrir Homo economicus I. Dómnefnd fékk til umfjöllunar allar íslenskar ljóðabækur sem komu út á síðasta ári og skilað var til Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns. Í dómnefnd sitja Sveinn Yngvi Egilsson, fyrir hönd Rithöfundasambands

Engin venjuleg kona eftir Þórunni Valdimarsdóttur (2000) Engin venjuleg kona hefur undirtitilinn „Um litríkt líf Sigrúnar Jónsdóttur kirkjulistakonu“. Hér er á ferðinni ævisaga sem lögð er Sigrúnu sjálfri í munn, því nokkurs konar sjálfsævisaga, þótt höfundur hennar sé Þórunn Valdimarsdóttir sagnfræðingur og rithöfundur. Þórunn skrifar stuttan inngang þar sem hún leggur út af listinni að vefa í líkingamáli. Það er mjög viðeigandi þar sem „viðfangsefnið“ – Sigrún Jónsdóttir – er mikill meistari í vefnaðarlist og Þórunn sjálf er meistari textagerðar og þetta tvennt er náskylt eins og uppruni orðsins „texti“ (textere = að vefa) bendir á. Í innganginum lýsir Þórunn aðferð sinni við samningu þess

Undirrituð rakst á ákaflega skemmtilega vefsíðu ,,Tófan-ljóð kvenna frá örófi alda til okkar daga" og ákvað að kanna málin, fræðast um tilurð vefsins og manneskjuna á bak við hann. Magnea Þuríður Ingvarsdóttir myndlistamaður og menningarfræðingur er sú manneskja og svaraði spurningum mínum fúslega. Magnea er Reykvíkingur gift, þriggja barna móðir og sexföld amma. Hún ólst upp í Háaleitishverfinu, giftist ung og þau hjónin fluttust til Keflavíkur. Næstu árin tóku við barnauppeldi og baráttan við að hafa í sig og á. Löngunin til mennta var alltaf til staðar en eiginlegt nám hófst ekki fyrr en eftir þrítugt. Af hverju hugvísindi og listir? ,,Ég hef alltaf haft óbilandi áhuga á myndlist í allr

Björg. Ævisaga Bjargar C. Þorláksson eftir Sigríði Dúnu Kristmundsdóttur, 2001 Ævisögur hafa lengi verið með vinsælasta lestrarefni Íslendinga og kunna að vera á því margvíslegar skýringar sem ekki verða tíundaðar hérna. Vinsældir þessarar bókmenntategundar ættu þó varla að koma nokkrum á óvart; góð ævisaga getur falið í sér heillandi fróðleik um mannlíf og menningu misfjarlægrar fortíðar auk heillandi og athyglisverðrar persónulýsingar, þegar vel tekst til. En meðal íslenskra ævisagna er margur misjafn sauðurinn og hnignun þessa bókmenntaforms hefur verið áberandi á síðastliðnum áratugum hérlendis sem erlendis, ekki síst í útþynntu formi þeirra í svokölluðum viðtalsbókum. Það er hins vegar

Sjötíu ár eru liðin frá útgáfu hins merka rits Simone de Beauvoir, Hitt kynið. Á fimmtíu ára útgáfuafmælinu kom út íslenskt greinasafn um ritið sem hafði einnig að geyma íslenska þýðingu á inngangi verksins. Hér er birtur ritdómur frá árinu 2000 um bókina. Þakkir til þeirra sem þær eiga skildar SIMONE DE BEAUVOIR. Heimspekingur, rithöfundur, femínisti. Ritstjórar: Irma Erlingsdóttir og Sigríður Þorgeirsdóttir. Rannsóknastofa í kvennafræðum, Háskólaútgáfan 1999. Fimmtugsafmæli bókar Simone de Beauvoir Hins kynsins var víða vel fagnað í fyrra enda um að ræða eitt af grundvallarritum femínískra fræða og eitt merkasta heimspekirit 20. aldarinnar. Rannsóknastofa í kvennafræðum við Háskóla ísland

Í gær voru í fyrsta sinn veitt verðlaun fyrir handrit að barna- og unglingabók kennd við Guðrúnu Helgadóttur, einn ástsælasta barnabókahöfund Íslands. Verðlaun hlaut Bergrún Íris Sævarsdóttir fyrir handrit sem heitir Kennarinn sem hvarf. Við óskum Bergrúnu Írisi innilega til hamingju. Þótt Guðrún Helgadóttir sé þekktust fyrir fjölmargar barnabækur sínar sendi hún einnig frá sér skáldsögu fyrir fullorðna árið 2000. Hún heitir Oddaflug og hér má lesa ritdóm um hana sem birtist í Morgunblaðinu. Myndin af Bergrúnu Írisi er tekin af vef Bókabeitunnar.

ODDAFLUG eftir Guðrúnu Helgadóttur, Vaka-Helgafell, 2000. Fyrsta skáldsaga Guðrúnar Helgadóttur fyrir fullorðna, Oddaflug, er ættarsaga með raunsæissniði. Sagt er frá stórfjölskyldu sem býr í sátt og samlyndi á jörðinni Hrauntjörn, í stóru íbúðarhúsi á þremur hæðum svo og í fjárhúsi, fjósi og hlöðu sem búið er að gera upp sem íbúðarhúsnæði. Sjónarhornið er að mestu bundið við kvenlegg ættarinnar, ættmóðurina Katrínu Ketilsdóttur, sem fædd er árið 1920, dætur hennar fjórar, Viktoríu, Vilhelmínu, Elísabetu og Júlíönu, sem allar eru fæddar á fimmta áratugnum, móður Katrínar, Brittu, og dótturdótturina, Elsu Katrínu, sem er unglingur. Ytri tími sögunnar er samtíminn, árið 2000 (Katrín er að verð

Hvernig verður maður drottning samkvæmislífsins og á allra vörum, síðan hirðfífl þjóðarinnar eftir hrun og loks skrípó í áramótaskaupinu? Frægðin er fallvölt og það fékk söguhetja Perlunnar að reyna. Og hvernig á Dís að vita hvernig hún á að vera og hvað hún á að gera í þjóðfélagi þar sem allir eiga að meika það á öllum sviðum og geta ekki orðið hamingjusamir fyrr en þeim áfanga er náð? Steinunn Inga Óttarsdóttir fjallar um Perluna eftir Birnu Önnu Björnsdóttur (2017) og Soffía Auður Birgisdóttur skrifar um fyrstu bók hennar, Dís (2000), sem hún skrifaði með tveimur öðrum.

Hvernig verður maður drottning samkvæmislífsins, síðan hirðfífl þjóðarinnar og karakter í áramótaskaupinu? Það fékk Perla Sveins að reyna, eftir að hafa verið sú sætasta í Réttó og fjörugasta í MH, og loks með heitustu trendin, vinsælasta bloggið og rosalegustu djammfréttirnar frá Reykjavík og New York um langa hríð. En í hruninu töpuðu allir húmornum fyrir þessu gríni og Perla varð táknmynd yfirborðsmennsku og hégómleika; skinka dauðans. Drekkir sér í bleikum kokteil Perla hefur verið villuráfandi sauður alllengi. Í New York þar sem hún býr hefur lífið snúist um djamm og hark með hljómsveitargaurum og leikurum. En nú eru yngri stelpur, ferskari og viljugri, farnar að mæta í partýin og tilbo

Nýtt bókaforlag hefur verið sett á laggirnar og ýtir úr vör með tveimur nýjum bókum eftir konur. Forlagið kallast Skriða og bækurnar eru Vínbláar varir eftir Sigurbjörgu Friðriksdóttur og Einsamræður eftir Birtu Þórhallsdóttur. Þetta er fyrsta bók Birtu og hefur að geyma örsögur og eina lengri frásögn í fimm hlutum sem gerist í fortíðinni og hefur yfir sér nítjándualdar frásagnarbrag. Vínbláar varir er önnur ljóðabók Sigurbjargar sem sendi frá sér fyrstu bókina, Gáttatif 2016. Bækurnar eru í litlu broti með grárri kápu og ljósbrúnum blaðsíðum og fara vel í vasa og veski.

Kristín Ómarsdóttir. Þerna á gömlu veitingahúsi. Mál og menning 1993. Kristín Ómarsdóttir er einn af okkar frumlegustu og skemmtilegustu rithöfundum. Það hefur hún margsannað í sögum sínum, ljóðum og leikritum. Árið 1993 kom út ljóðabók eftir hana sem heitir Þerna á gömlu veitingahúsi. Þetta er önnur ljóðabók Kristínar en sú fyrri nefndist Í húsinu okkar er þoka og kom út árið 1987. Þerna á gömlu veitingahúsi hefur að geyma 27 ljóð sem flest eru afar myndræn. Klisjan „að mála með orðum“ á einkar vel við um þessi ljóð, mörg þeirra orka á mann sem uppstillingar, myndir sem lifa lengi í hugskotinu eftir lesturinn. Sem dæmi um þetta má nefna ljóðin „Lokuð brúðarnótt,“ „hvít fiðrildi,“ og „morgun

Fyrsta ljóðið í annarri ljóðabók skáldkonunnar Vilborgar Dagbjartsdóttur, heitir Páskaliljur. Það er ort út frá sögu guðspjallanna um það þegar konur vitjuðu grafar Krists að morgni þriðja dags eftir krossfestinguna. Í upphafi er frásagan sett á svið en um miðbikið hverfist ljóðið yfir í vorljóð um von og nýtt líf. PÁSKALILJUR Morguninn eftir komu konurnar til þess að gráta við gröfina. Og sjá: Þær fundu gul blóm sem höfðu sprungið út um nóttina. Vorið var komið þrátt fyrir allt. Gleðilega páska!

Um Blómið sem þú gafst mér, ljóðasafn Nínu Bjarkar Árnadóttur (2000) Níu ljóðabækur, tvær skáldsögur og fjölda leikrita hafði Nína Björk Árnadóttir sent frá sér þegar hún lést í apríl árið 2000. Ljóðasafnið sem hér er til umfjöllunar hefur að geyma úrval úr ljóðabókum hennar, auk nokkurra áður óbirtra ljóða og tveggja stuttra texta í frásagnarformi. Jón Proppé hafði umsjón með útgáfunni, valdi ljóðin og skrifaði stuttan eftirmála. Skáldskaparferill Nínu Bjarkar spannar 35 ár. Á þeim tíma festi hún sig í sessi sem eitt athyglisverðasta skáld sinnar kynslóðar. Í ljóðum hennar hljómar sterk, persónuleg rödd og yrkisefnin eru oft á tíðum afar tilfinningaleg og huglæg og endurtekin stef hljóma í

Guðrún Böðvarsdóttir (1902-1936) var prestsdóttir, tónelsk, skáldmælt og skyggn. Hún lést ung úr berklum. Hún samdi lagið við sálminn fallega, Ég kveiki á kertum mínum, sem sunginn er í flestum kirkjum landins á föstudaginn langa. Sr. Sigurður Ægisson segir svo frá tilurð lagsins: „Guðrún Böðvarsdóttir (Dúna Böðvars) var dóttir séra Böðvars Bjarnasonar, prests á Hrafnseyri við Arnarfjörð, og fyrri konu hans, Ragnhildar Teitsdóttur frá Ísafirði. Þegar foreldrar hennar skildu flutti Guðrún með móður sinni til Reykjavíkur. Tvo bræður átti hún, þá Ágúst og Bjarna. Allt var þetta mikið tónlistarfólk og er Bjarni þeirra þekktastur (Bjarni Bö). Þær mæðgur voru mjög samrýndar. Guðrún veiktist af ber

Frelsun heimsins eftir Kristínu Marju Baldursdóttur, 2019 Nýverið kom út greinasafn eftir Kristínu Marju Baldursdóttur undir titlinum Frelsun heimsins sem hefur að geyma sextán greinar og fyrirlestra um bókmenntir, listir og samfélagsmál, heima og erlendis. Greinarnar skrifar Kristín Marja á tímabilinu 1987-2018 og er þeim raðað upp í tímaröð, frá þeirri nýjustu til þeirra elstu. Titilgrein safnsins segir frá því að þegar Kristín Marja hóf störf sem blaðamaður á Morgunblaðinu bað Matthías ritstjóri hana og aðra nýliða „í guðs bænum að reyna ekki að frelsa heiminn“ (53). Kristín Marja játar að það hafi reyndar verið ætlun hennar með því að gerast blaðamaður en: „Eitthvað gekk það nú samt treg

Vigdís Grímsdóttir: Kaldaljós 1987. Í smásagnasafni Vigdísar Grímsdóttur Eldi og regni sem kom út 1985 er smásagan: „Og himinhátt fjallið í hvítum klæðum“. Þar segir frá dreng/listamanni úr litlu þorpi sem hefur farið burt að nema fiðluleik, en er kominn aftur heim til að spila fyrir fólkið sitt. Saman við lýsingarnar á fiðluleiknum fléttast minningar listamannsins um hörmulegan atburð; þegar fjallið sem umlykur þorpið braust úr snjófjötrum sínum og ruddist miskunnarlaust yfir hús og menn. Þessi saga er nokkurs konar fyrirboði skáldsögunnar Kaldaljóss sem Vigdís hefur nú sent frá sér. Ytri rammi sögunnar er sá sami; drengurinn/listamaðurinn, snjóflóðið, samruni listarinnar og náttúrunnar / n

Guðlausir menn, hugleiðingar um jökulvatn og ást eftir Ingunni Snædal, Bjartur 2006. Sprettur skáldskaparþráin af því að vera í öngum sínum? Þessi spurning vaknar við lestur ljóðabókar Ingunnar Snædal, Guðlausir menn, hugleiðingar og jökulvatn og ást. Í upphafsljóði bókarinnar lýsir ljóðmælandinn því yfir að hann sé í öngum sínum þar sem hann veður yfir á og blotnar í fæturnar, því það „er hallærislegt að taka á sig krók“ þegar maður er í slíku ástandi: „Svolítið eins og maður sé ekki í nógu miklum öngum.“ Þetta upphaf vekur samstundis áhuga lesandans að fá að vita meira um hvað málið snýst og í gegnum bókina fylgjum við ljóðmælandum á ferðalagi heim á æskuslóðir sínar. Ferðalagið myndar nok

DÍS eftir Birnu Önnu Björnsdóttur, Oddnýju Sturludóttur og Silju Hauksdóttur. Forlagið 2000. Skáldsagan Dís er skrifuð að þremur ungum konum, gerist í sumarið 2000 og lýsir lífi ungrar Reykjavíkurdísar sem býr á Laugaveginum, er „svona hálftýnd og hálffundin í einu,“ eins og hún orðar það sjálf (bls. 116). Dís lifir sem sagt í einhvers konar millibilsástandi, getur ekki gert upp við sig hvað hún á að vera og hvað hún á að gera, upplifir sig sem „meðalmanneskju í tilvistarkreppu“ (bls. 115) og finnst fátt ömurlegra í þjóðfélagi þar sem allir eiga að meika það á öllum sviðum og geta ekki orðið hamingjusamir fyrr en þeim áfanga er náð. Á mörgum stöðum í bókinni er að finna skemmtilegar, beittar

Sagan af Guðrúnu Ketilsdóttur, vinnukonu sem uppi var á 18. öld, kom út árið 2013 sem einsögurannsókn Guðnýjar Hallgrímsdóttur, sagnfræðings. Morgunblaðið greindi frá því í dag að nýlega var bók­in gef­in út hjá Rout­led­ge í Bretlandi á ensku und­ir titl­in­um A Tale of a Fool? Enska útgáfan er mun ítarlegri og lengri en íslensk gerð bókarinnar. Í bókinni segir að handrit kvenna hafa verið næsta ósýnileg í gegnum árin, m.a. vegna þess hvernig þau voru skráð í handritaforða Landsbókasafns. Stundum týndust þau í handritapökkum sem merkt voru körlum og stundum voru þau ranglega flokkuð . Þannig fór fyrir stuttri sjálfsævisögu Guðrúnar Ketilsdóttur (1759-1842), sem var vinnukona á yfir 30 bæju

Ein áhugaverðasta bókin sem út kom 2013 en fór hljótt er Sagan af Guðrúnu Ketilsdóttur, einsögurannsókn á ævi 18. aldar vinnukonu. Ný­lega var bók­in gef­in út hjá Rout­led­ge í Bretlandi á ensku und­ir titl­in­um A Tale of a Fool? en sú bók er miklu ít­ar­legri og lengri en sú ís­lenska (sjá frétt í Mbl.). Höfundur bókarinnar, Guðný Hallgrímsdóttir sagnfræðingur, lýsir því að handrit kvenna hafa verið næsta ósýnileg í gegnum árin, m.a. vegna þess hvernig þau voru skráð í handritaforða Landsbókasafns. Stundum týndust þau í handritapökkum sem merkt voru körlum og stundum voru þau beinlínis ranglega flokkuð og ekki tekin alvarlega. Þannig fór fyrir stuttri sjálfsævisögu Guðrúnar Ketilsdóttur