SKÁLD.IS

„ÞAÐ er komin ný öld og nýtt tímabil í skrifum mínum,“ sagði Vigdís Grímsdóttir í viðtali sem birtist í DV í tilefni af útkomu skáldsögu hennar Frá ljósi til ljóss. Og víst er það rétt að sú saga var að mörgu leyti ólík fyrri verkum Vigdísar og nú hefur hún sent frá sér framhald hennar, sögu sem er ennþá ólíkari fyrri verkunum og ber titilinn: Hjarta, tungl og bláir fuglar. Þessar tvær bækur fjalla að miklu leyti um sömu persónurnar, þótt ýmsar hafi horfið í bakgrunninn og aðrar nýjar bæst í hópinn: Og margt bendir til þess að sögu þeirra sé ekki lokið og geta lesendur átt von á þriðju bókinni áður en langt um líður, ef að líkum lætur. Það er þá líka nýjung hjá Vigdísi, að skrifa trilogíur,

Út er komið safn af greinum eftir Kristínu Marju Baldursdóttur undir heitinu Frelsun heimsins. Titillinn vísar til blaðamennskuára Kristínar Marju hjá Mogganum þegar hún ung og baráttuglöð hugðist frelsa heiminn en þreytulegur ritstjóri bað hana vinsamlegast að láta það eiga sig. En það er enn ekki of seint. Í safninu eru sextán greinar um ýmislegt, m.a. um konur og bókmenntir. „Ég hef fengist við það í skáldskap mínum að ljá konum raddir, og það hefur verið talað um að ég skrifi bækur mínar frá sjónarhorni konu. Sem ég þræti ekki fyrir. En þá má ekki gleyma því að karlkyns rithöfundar skrifa gjarnan bækur sínar frá sjónarhorni karla en um það er reyndar aldrei talað. Bókmenntaheimurinn var

Í upphafi nýrrar ljóðabókar Sigurlínar Bjarneyjar Gísladóttur býður hún lesandanum í ferðalag inn í undrarými þar sem „er hátt til lofts“. Ferðalagið liggur um veröld huglægrar og hlutlægrar sköpunar og það eru undur sköpunarverksins sem eru skáldinu innblástur. Sigurlín Bjarneyju tekst vel að miðla fögnuðnum sem gagntekur hana gagnvart þeim undrum. Ljóð hennar kallast á við myndir „úr aldagömlum ritum um náttúrufræði og læknisfræði,“ eins og segir á baksíðu kápu bókarinnar sem hönnuð er af Höllu Siggu og er undurfalleg. Myndirnar spila stórt hlutverk í heildarhugmynd bókarinnar og þær eru svo sannarlega hver annarri áhugaverðari og ber ekki að undra að þær verði skáldinu kveikja hugrenninga

Kaþólskt ljóð er eftir Halldóru B. Björnsson (1907-1968) og birtist það í fyrstu ljóðabók hennar Ljóð árið 1949: Kaþólskt ljóð Hvort dreymdi þig, eða var það veruleiki, að værirðu dálítil hrísla í skóginum þétta, og fannst svo undur, undur gaman að spretta? Og gekk ekki dökkeygur drengur um skóginn þinn, drengur, sem blikandi hnífi stofninn þinn lagði? Þetta er efni í fallega madonnumynd hann sagði. En var ekki kallað á drenginn og drengurinn hljóp? Hvort dreymir þig enn, eða var þetta dauðasyndin, að rót þín var slitin, en ófullgerð madonnumyndin? Nauðgunarmyndin Ilmur Dögg Gísladóttir hefur túlkað ljóð Halldóru sem nauðgunarmynd. Hríslan er táknmynd kvenleikans sem fær að vaxa óáreitt þar

„Sígild þemu eins og ástin, dauðinn og tíminn sem gætu virkað þreytt og máð, verða alltaf eins og ný í hennar meðförum. Ljóðin eru hlý, gefandi, heimspekileg og mannbætandi. Hún hefur frábært vald á tungumálinu, gjörþekkir mátt orðsins, kraft þess og kynngi“ segir í ritdómi um ljóðabók Steinunnar Sigurðardóttur frá 2016, Af ljóði ertu komin.

Ljóðabók Steinunnar Sigurðardóttur, Af ljóði ertu komin (2016), er sú níunda í röð ljóðabóka hennar frá því hún kvaddi sér fyrst hljóðs árið 1969. Tæp 10 ár eru síðan Steinunn sendi síðast frá sér ljóðabók svo aðdáendur hennar voru orðnir ansi langeygir eftir molum frá drottningunni. Þeir verða ekki sviknir af þessari. Nú er örstutt í að að það verði hálf öld síðan Sífellur, fyrsta ljóðabók Steinunnar, kom út og því er tilvalið að rifja upp eitt ljóðanna úr henni. „Nú skal aðgát höfð og fólk einungis sært af lipurri einurð og umhyggju, því nægar eru þær fyrir þjáningar mannssálarinnar já sízt á þær bætandi svo hjálpi mér guð“ Þarna eru þau þegar mætt kunnugleg stefin; íronía, orðaleikir og v

Í ár eru liðin 50 ár frá því að fyrsta ljóðabók Steinunnar Sigurðardóttur, Sífellur, kom út. Í dag birtist grein um Gæðakonur Steinunnar sem út kom 2014

Steinunn Sigurðardóttir er einn ástsælasti rithöfundur þjóðarinnar og hefur skrifað fjölmargt á 50 ára ferli sínum. Ástin er áberandi þema í verkum hennar, óendurgoldin, hættuleg og harmþrungin. Steinunn fjallar einnig um dauðann og það mark sem hann setur á tilveru okkar; tíminn er henni hugleikið yrkisefni sem frægt er orðið, ásamt fegurð náttúrunnar og stöðu kynjanna. Galsi og snilldarlegt tungutak, ferskt myndmál og ljóðræna einkenna jafnan verk Steinunnar og írónía er hennar aðalsmerki. Róttækar hugmyndir Pælingar Steinunnar um ástina og (ó)hamingjuna eru oft spaugilegar enda er manneskjan „ólukkudýr og getur ekki annað gert en bera sína ólukku með reisn“ (14) eins og segir í bók hennar

Guðrún Eva sendi kornung frá sér sínar fyrstu bækur, Sóley sólu fegri, sem gefin var út í tíu eintökum, og smásagnasafnið Á meðan hann horfir á þig ertu María mey sem vakti verðskuldaða athygli árið 1998. Í raun má segja að ferill Guðrúnar Evu sé ævintýri líkastur, hún hefur styrkt stöðu sína með hverri bók og með skáldsögunum Yosoy (2005) og Skaparanum sem hún sendir frá sér 2008 ætti engum að dyljast að hér eigum við höfund sem áreiðanlega á eftir að vekja alþjóðlega athygli, verði rétt haldið á spöðunum. Freistandi er að grípa til hugtaksins frumleiki til að lýsa skáldskaparheimi Guðrúnar Evu enda óhætt að segja að efniviður sagna hennar sé ólíkur flestu því skrifað er á Íslandi í dag. Þó

„Hann er búinn að flysja mig eins og lauk. Ég er orðin að engu, umkringd skæni og mig svíður í augun.“ Þannig kemst Lilja, sögumaður skáldsögunnar Kviku að orði og vísar þar til kærasta síns. Í þessari fyrstu skáldsögu sinni lýsir Þóra Hjörleifsdóttir baneitruðu sambandi ungrar konu við karlmann sem hún telur sér trú um að hún elski. Og segja má að Þóra flysji í frásöginni hvert lagið af öðru utan af sambandi sem er dauðanum merkt frá upphafi. Frásögnin bregður upp hnitmiðaðri og óhugnanlegri mynd af því hvernig unga konan lætur vaða yfir sig á skítugum skónum og um leið hvernig kvarnast smátt og smátt úr sjálfsmynd hennar þar til ekki stendur steinn yfir steini. Kærastinn hefur nákvæmlega e

Jórunn Ólafsdóttir frá Sörlastöðum í Fnjóskadal bætist í skáldatal í dag. Ætla má af æviferli hennar að hún hafi ekki fengið allar óskir uppfylltar í lífinu. Hjörtur Pálsson skáld segir um Jórunni föðursystur sína í minningargrein: „Í systkinunum, föður mínum og Jórunni, togaðist annars vegar á útþrá og menntalöngun, sem hvorugt fékk svalað nema að takmörkuðu leyti, og hins vegar tryggðin við torfuna og innrætt skyldurækni við foreldra og heimili sem æ verr gat án þeirra verið eftir því sem lengra leið. Þó taldi Jórunn sig hafa valið rétt, og af ýmsu er ljóst að heima undi hún hag sínum vel meðan það var.“ Eina ljóðabók sendi Jórunn frá sér, Beitilyng (1973).

Ástin í ýmsum myndum hefur löngum verið Vigdísi Grímsdóttur hugleikið yrkisefni. Sögupersónur hennar elska af ástríðu og án skilyrða en þær þekkja líka skuggahliðar ástarinnar; fórnir og tortímandi sálarkvalir. Í skáldsögu Vigdísar, Frá ljósi til ljóss sem út kom 2001, segir frá Rósu, barni kærleikans og ástarinnar og föður hennar, Lenna sem elskar mjúk og loðin dýr. Saman takast þau á við líf án Magdalenu. Máttur orðanna Á yfirborðinu fjallar sagan um farsælt samband feðginanna, uppvöxt og þroska Rósu í sorg og gleði, þráhyggjukennda leit Lenna að ástinni og traust tengsl þeirra við vinafólk sem taka óvænta stefnu. Í sögunni er sjónum beint að brennandi spurningum um ástina, sektina, lygin

Í DAG er dagur ljóðsins. Af því tilefni birtum við hér ljóð eftir eitt af okkar bestu samtímaskáldum, Þóru Jónsdóttur. Ljóð er úr bókinni Far eftir hugsun sem kom út árið 2000. FAR EFTIR HUGSUN - er til betri skilgreining á ljóði? Fyrsta ljóðabók Þóru Jónsdóttur, Í leit að tjaldstæði, kom út árið 1973 og síðan hefur hún sent frá sér fjölda ljóðabóka. Heildarsafn ljóða hennar Landið í brjóstinu kom úr árið 2005. EINS MANNS TJALD Hver gerir sína vísu Mitt albesta ljóð verður ögrum skorið þar gætir sjávarfalla því særinn er hvergi langt undan Mitt besta ljóð ber keim af brenninsteini úr heitum baðstofuhver er sprettur upp í bóli fólks sem ræður illspáa drauma sína á betri veg Mitt besta ljóð hr

Þau tíðindi bárust í vikunni að Þórdís Helgadóttir var valin leikskáld Borgarleikhússins. Kristín Eysteinsdóttir, leikhússtjóri, tilkynnti um valið síðastliðinn þriðjudag í Borgarleikhúsinu. Þórdís Helgadóttir er rithöfundur og leikskáld. Hún fæddist í Reykjavík árið 1981 og er menntuð í heimspeki, ritlist og ritstjórn við Háskóla Íslands, Rutgers háskóla og Háskólann í Bologna. Lengst af hefur hún starfað sem texta- og hugmyndasmiður á auglýsingastofu ásamt því að sinna ritstörfum af ýmsu tagi. Þórdís sendi frá sér smásagnasafnið Keisaramörgæsir í fyrra sem hlaut lofsamlega dóma. Þá var leikverkið Þensla sýnt á árinu í Borgarleikhúsinu sem hluti af sýningunni Núna! Auk þessa hefur Þórdís b

Dagný Kristjánsdóttir, prófessor í íslenskum nútímabókmenntum, er sjötti fyrirlesari í fyrirlestraröð RIKK – Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum – og UNU-GEST – Jafnréttisskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna – á vormisseri 2019. Fyrirlestur hennar nefnist: „„Það var barn í dalnum …“. Um hrjáð börn og fleira í verkum Steinunnar Sigurðardóttur“ og að venju er fyrirlesturinn fluttur í fyrirlestrasal Þjóðminjasafns Íslands, fimmtudaginn 21. mars kl. 12:00-13:00. Í lýsingu á fyrirlestrinum segir: Mjög margar af bókum Steinunnar Sigurðardóttur fjalla um dramatísk tilfinningasambönd, vináttu, stuðning og samstöðu. Eða þrá einmana fólks eftir slíkum tengslum sem geta ekki orðið. Það reynist einhver „ó

„Er Karlsvagninn bara fyrir karla?“ Spurði stelpan Gunnur ömmu sína eitt sinn. Við upphaf Karlsvagnsins, áttundu skáldsögu Kristínar Marju Baldursdóttur sem út kom 2009, dvelur Gunnur sem er miðaldra geðlæknir í sumarbústað sínum eina helgi með Hind, unglingsgelgju sem er henni annars algerlega óviðkomandi. Af þeirri skyldurækni og kurteisi sem kynslóð Gunnar var innrætt (og til að fylla upp í sjónvarpsleysið) reynir hún að halda uppi samræðum við stelpuna og fer þá að rifja upp eigin bernsku og uppeldi. Gunnur leiðir Hindina með sér inn á æskuheimilið, hús ekkjunnar með hvítum dúkum og silfri (136), þær gægjast inn í fínar stofur og snyrtileg herbergi, sjá Gunni litlu engjast af þrá eftir á

Sigurbjörg Þrastardóttir hefur sent frá sér margar ljóðabækur, skáldsögur og skrifað leikrit. Hér er fjallað um tvær ljóðabækur eftir hana, Blálogaland (1999) og Túlípanafallhlífar (2003). NÁTTÚRAN SÆKIR Á BLÁLOGALAND er fyrsta ljóðabók Sigurbjargar Þrastardóttur sem er þó ekki alls kostar óvön að vinna með texta því hún er menntuð í bókmenntafræði og hefur starfað sem blaðamaður. Þessi reynsla skilar sér vafalaust í ljóðagerðinni því það er lítill „byrjendabragur“ á þeim ljóðum sem fylla þessa bók. Ljóðin mætti sjálfsagt flokka sem náttúruljóð og hér er ort um íslenska náttúru, oft á mjög skemmtilegan hátt, en ekki síður um náttúruna í manneskjunni í margs konar skilningi. Bókin er þétt í b

Þrjár skáldmæltar Önnur hafa nú bæst við sístækkandi skáldatalið okkar. Ein er Anna Gréta Jónsdóttir, fædd 1947, önnur er Anna Ingólfsdóttir, fædd 1961, og sú þriðja heitir Anna Margrét Björnsson, fædd 1972. Önnurnar í Skáldatalinu eru þá orðnar sjö talsins því þar má einnig finna Önnu Dóru Antonsdóttur, f. 1952, Önnu S. Björnsdóttur, f. 1948, Önnu Karin Júlíussen, f. 1946, og Önnu Þórdísi Eldon, f. 1858.

Óhætt er að fullyrða að bók Gerðar Kristnýjar Myndin af pabba. Saga Thelmu (2005) hafi breytt viðhorfi og stuðlað að endurskoðun á meðferð dómsmála í málefnum kynferðisofbeldis. Gerður Kristný hlaut Blaðamannaverðlaun Íslands fyrir bókina, sem er viðurkenningu starfsfólks bókaverslanna. Síðastliðið haust sendi Gerður Kristný frá sér ljóðabókina Sálumessu þar sem yrkisefnið kallast á við þessa bók, sem og ljóðabækurnar Blóðhófnir og Drápu. Kynferðisofbeldi og barnaníð er mikið til umræðu þessi misserin í tengslum við #meetoo umræðuna og því við hæfi að minna á þetta brautryðjandaverk. Hér er endurbirtur gamall ritdómur um bókina. „ÞAÐ sem aldrei er rætt virðist ekki vera til,“ segir Thelma Ás

Fyrir sléttum 10 árum kom út ævisaga Þórunnar Jóhannsdóttur, undrabarns í píanóleik sem síðar giftist píanóleikaranum fræga, Vladimir Ashkenazy. Bókin heitir Íslenska undrabarnið. Saga Þórunnar Ashkenazy og Elín Albertsdóttir blaðamaður skrásetti. Þórunn var ekki nema þriggja ára þegar hún lék fyrst opinberlega á píanó. Faðir hennar var mikill tónlistarmaður og líf undrabarnsins einkenndist af krefjandi tónlistarnámi og stífu tónleikahaldi. Hæfileikar Þórunnar voru tekjulind fjölskyldunnar og bernska hennar snerist um að æfa og spila. Erfiðum fjölskylduaðstæðum vegna alkóhólisma föður Þórunnar er lýst af heiðarleika og skilningi í þessari bók. Tónlistarástríðan leiddi Þórunni til Moskvu í ná